Trịnh với đời, với tình và với quê hương

Khách viếng thăm

Thủ bút của nhạc sĩ họ Trịnh
Cuộc đời là một “quán không” tựu trung lại chỉ là một hành trình chu chuyển, bắt đầu bằng cái đến và kết thúc bằng một sự ra đi như Trịnh Công Sơn nhắc đến trong một ca khúc bất hủ Một cõi đi về. Mọi sinh vật trong đời này nói cho cùng chỉ là những kẻ ở trọ: con chim ở đậu cành cây, con cá ở trọ trong khe nước, và con người chúng ta ở trọ trần gian để rồi một ngày nào đó ra đi về chốn xa xăm cuối trời, sau cuộc hành trình dương thế: Ŀương trần rồi khăn gói / Mai kia chào cuộc đờii/ Nghìn trùng cơn gió bay.

Cuộc đời có bao lâu mà hững hờ. Trịnh Công Sơn đã, nói theo lời của chính anh, "ra đi về chốn xa xăm cuối trời" vào ngày 01.04.2001, sau khi đã ở trọ trần gian được 22650 ngày (hay 62 năm). Theo tiêu chuẩn về tuổi thọ trung bình ngày nay ở các nước Tây phương và ngay cả ở Việt Nam, thời điểm ra đi của Trịnh Công Sơn có thể nói là hơi sớm. Nhưng có lẽ Trịnh Công Sơn không hối tiếc, vì anh đã sống trọn một cuộc đời mà anh từng chọn, để rồi cuối cùng được yên giấc ngủ dài trong lòng quê hương, và quan trọng hơn hết là anh đã để lại một gia tài đồ sộ với hơn 600 tác phẩm mà phần lớn được phổ biến rộng rãi không những ở Việt Nam mà còn ở Nhật Bản.
Một văn hào người Hi Lạp từng nói rằng trên đời này chỉ có hai điều đáng nói, đó là tình yêu và chiến tranh. Nếu ông đúng thì Việt Nam quả thật là mảnh đất “lí tưởng để nói về hai chủ đề này. Biết bao máu lửa đã đổ xuống mảnh đất Việt Nam, và Trịnh Công Sơn không những đã ghi lại một cách đậm nét một giai đoạn chiến tranh ác liệt đó, mà còn đánh thức cả một thế hệ thanh niên về sự tàn phá và nhẫn tâm của chiến tranh, mà hệ quả của nó vẫn còn kéo dài qua nhiều hình thức cho đến nay. Trịnh Công Sơn đã mang chút khói lửa của chiến tranh vào tình yêu, và đem hai khía cạnh này vào âm nhạc Việt Nam hiện đại.
Mấy mươi năm trước, nhạc sĩ Phạm Duy chia nhạc của Trịnh Công Sơn thành ba chủ đề: tình yêu, thân phận, và quê hương. Tình yêu, dĩ nhiên, là một đề tài muôn thuở cho thi ca, vì vậy Trịnh Công Sơn hay bất cứ nhạc sĩ nào viết nhạc tình cũng là điều không ngạc nhiên. Tuy nhiên tình yêu trong nhạc của anh không phải chỉ loanh quanh ở những câu chuyện tình vụn vặt, ủy mị, hay những lời xưng tụng tình yêu tầm thường, thậm chí vô nghĩa như một số bản nhạc khác. Tình yêu đối với Trịnh Công Sơn không phải là loại tình yêu trai gái, gặp nhau trong hoàn cảnh ngang trái, hay nhung nhớ trong một đêm mùa thu lá rơi, hay một đêm mưa rỉ rả mà chúng ta thường hay thấy trong các bài nhạc Việt Nam; tình yêu đối với Trịnh Công Sơn có mùi bom đạn trong đó: Tình yêu như bom đạn trên da thịt người.
Những năm cuối thập niên 60 và đầu thập niên 70, thời gian mà chiến tranh tàn phá lên đến cao độ, những ca khúc về quê hương của Trịnh Công Sơn càng sôi sục. Anh nói lên sự vô lí của chiến tranh (người chết hai lần, thịt da nát tan), cái vô tâm của bom đạn và những người sử dụng nó (Một buổi sáng mùa xuân / một em bé ra đồng / Đạp trái mìn nổ chậm / xác không còn đôi chân). Anh lớn tiếng kêu gọi hòa bình cho quê hương. Anh kêu gọi lên đường, không phải để cầm súng giết nhau, mà để đấu tranh cho một Việt Nam không chiến tranh, và xây dựng lại căn nhà Việt Nam tươi đẹp hơn. Và anh vững niềm tin: Dù hôm nay tôi chưa về Hà Nội / Dù hôm nay tôi chưa thấy Sài Gòn / Nhưng trong lòng tôi vẫn chưa mất niềm tin.
Nhưng cũng có thể một khía cạnh khác làm cho nhạc Trịnh Công Sơn khác với các nhạc sĩ khác.Trong nhạc của anh, chúng ta không thấy bóng dáng của sáo ngữ, hay những lời ca tủn mủn về cuộc sống, những kể lể lí sự vụn vặt về tình yêu, mà là những ca từ có độ minh triết cao: Em là phấn thơm cho rừng chút hương / Là lời hát ca cho trần gian. Ca từ trong nhạc Trịnh Công Sơn tuy trừu tượng, nhưng không đến nổi bí hiểm để người nghe phải bứt tóc suy nghĩ, mà rất hình tượng dễ hiểu: Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi / Để một mai tôi về làm cát bụi / Ôi cát bụi tuyệt vời / Mặt trời soi một kiếp rong chơi.

Có lẽ nên nhìn Trịnh Công Sơn như là một thi nhạc sĩ hơn là nhạc sĩ thuần túy, bởi vì hầu như bài nhạc nào của anh cũng có cấu trúc thơ trong đó. Chẳng hạn như trong Hạ trắng, anh viết: Đời xin có nhau / Dài cho mãi sau / Nắng không gọi sầu / Áo xưa dù nhầu / Cũng xin bạc đầu / Gọi mãi tên nhau. Có thể nhìn những lời nhạc này như một bài thơ bốn chữ. Hay: Thôi em đừng bối rối / Trong ta chiều đã tàn / Thôi em đừng tiếc nuối / Cho môi chút thanh xuân / Tóc em cười trong gió / Trong ta giọt máu mù / Khô theo ngày thương nhớ ... cũng như là một bài thơ năm chữ.

Nhạc và thơ tuy hai mà một, một mục đích chinh phục con tim, đánh thức và làm lắng đọng nỗi đam mê của con người. Và đó là cái tài của nhạc sĩ họ Trịnh mà mấy mươi năm nữa không biết có ai làm được như anh!

Tổng số bài gửi : 110 Registration date : 08/01/2008

Các bài của bạn sưu tầm rất hay. Tuy nhiên nên ghi rõ nguồn.